Euregionaal Netwerk Arbeidsmigranten

Het Euregionaal
Netwerk Arbeidsmigranten heeft als doel de aanpak van uitbuiting van
arbeidsmigranten in de EUREGIO in een grensoverschrijdend kader te versterken.
De EUREGIO is leadpartner van het project en coördineert de
projectactiviteiten. De gemeente Enschede, de gemeente Oost Gelre en de Kreis
Borken zijn partner in het project. Al jaren komen arbeidsmigranten uit Oost-
en Zuidoost-Europese landen naar Nederland en Duitsland om te werken in
verschillende sectoren zoals de logistiek, de tuinbouw en de vleesindustrie.
Door de krappe arbeidsmarkt is de vraag naar meer arbeidskrachten toegenomen en
wordt er steeds vaker een beroep op uitzendbureau’s gedaan om personeel te
kunnen vinden. Door de krappe woningmarkt is het bovendien moeilijk om goede
huisvesting voor nieuwe werknemers te organiseren. Uitzendbureaus zijn op dit
verschil in vraag en aanbod ingestapt door de werving, het transport en de
huisvesting van arbeidsmigranten geheel te verzorgen. Helaas is dit systeem
gevoelig voor misbruik, doordat arbeidsmigranten tijdens hun verblijf zeer
afhankelijk zijn van deze uitzendbureaus. Het transport vanuit eigen land naar
Nederland en Duitsland, het woon- werkverkeer gedurende verblijf, onderdak en
administratie worden allemaal door het uitzendbureau verzorgd. Een situatie
waar een paar uitzendbureaus ernstig misbruik van weet te maken. Zowel in
Nederland als in Noordrijn-Westfalen heeft de overheid inmiddels maatregelen
genomen om de uitbuiting van arbeidsmigranten te bestrijden. Zo hebben
Nederlandse uitzendbureaus een certificatieplicht en worden zij periodiek
gecontroleerd op hun loonadministratie, belastingaangifte en verhuurderschap.
In Noordrijn-Westfalen mogen werkgevers in de vleesindustrie niet langer
gebruik maken van uitzendbureaus en hebben gemeenten meer controlemogelijkheden
gekregen. Bijzondere situaties ontstaan echter langs de grens, waar
arbeidsmigranten regelmatig in dienst treden bij Nederlandse bedrijven, om
vervolgens over de grens in Duitsland gehuisvest te worden. Dergelijke constructies
maken het ingewikkeld voor de instanties die verantwoordelijk zijn voor
controle en toezicht om grip te krijgen op uitzendbureau’s die zich schuldig
maken aan uitbuiting. Goedkopere vastgoedprijzen in Duitsland spelen een rol in
de keuze van Nederlandse uitzendbureaus om arbeidsmigranten over de grens te
huisvesten, maar evengoed het gebrek aan een efficiënte afstemming tussen
Nederlandse en Duitse overheden maakt dat het aantrekkelijk is voor
uitzendbureaus om de grens op te zoeken. In de grensoverschrijdende afstemming
van maatregelen en handhaving in de grensregio valt dan ook nog een wereld te
winnen. De sterke versplintering van de verantwoordelijkheden van verschillende
autoriteiten op het gebied van toezicht en controle maakt het moeilijk overtreders
aan te pakken. Zo verschillen de Nederlandse en Duitse aanpak van elkaar, maar
is ook de staatsinrichting zo verschillend dat Nederlandse en Duitse instanties
over en weer vaak geen tegenhanger hebben. Met dit project willen de partners
de verschillende betrokken overheden en handhavingsinstanties aan beide zijden
van de grens, waaronder gemeentes, de Nederlandse Arbeidsinspectie, het RIEC
Oost-Nederland, de Kreis Borken en Steuerfahndung bij elkaar brengen om een
beter inzicht te krijgen in het grensoverschrijdende systeem van de
uitzendbureaus en om gezamenlijke afspraken te maken voor de handhaving tegen
de uitbuiting. Tussen juni 2023 en juni 2025 worden vier
rondetafelbijeenkomsten georganiseerd, waar inzichten worden uitgewisseld,
werkafspraken worden gemaakt en maatregelen worden bedacht. Een eerste ronde
tafelbijeenkomst heeft al plaatsgevonden en de eerste huisvestingscontroles
zijn inmiddels uitgevoerd. Op deze manier ontwikkelen de betrokken partijen
praktische maatregelen in aanvulling op de landelijk getroffen maatregelen,
toegespitst op de grensoverschrijdende situatie.